ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ Β’ ΣΤΑΣΗ: Ο Ακάθιστος Ύμνος (Χαιρετισμοί) είναι ένα μεγάλο και σπουδαίο ποίημα, γραμμένο τον 6ο αιώνα μ.Χ., που μιλάει στην Παναγία και της λέει επαίνους, ευχαριστίες και προσευχές.
Πολύ όμορφοι Χαιρετισμοί έχουν γραφτεί και για πολλούς άλλους αγίους, αλλά οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι η βασική έμπνευση για όλους τους άλλους που έχουν γραφτεί μετά.
Τον 7ο αιώνα, όταν ο λαός της Κωνσταντινούπολης σώθηκε από την επίθεση των Αβάρων μετά από παρέμβαση της Παναγίας, όλοι έψαλλαν στην Αγία Σοφία τον Ακάθιστο Ύμνο όρθιοι, εξ’ ου και το όνομά του. Τότε, μάλλον, γράφτηκε το πασίγνωστο αρχικό τροπάριο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ».
Η Ορθόδοξη Εκκλησία ψάλλει τους Χαιρετισμούς κάθε Παρασκευή βράδυ, τις πρώτες 5 εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής.
Για την ακρίβεια, κόβουμε τους Χαιρετισμούς σε 4 κομμάτια, λέγονται «4 στάσεις» και λέμε από ένα κάθε Παρασκευή, ενώ την 5η Παρασκευή λέγεται ολόκληρο το έργο.
Τους Χαιρετισμούς τους απαγγέλλει με τη μουσική τους ο ιερέας. Πριν απ” αυτό, οι ψάλτες έχουν ψάλει ένα άλλο περίφημο μουσικό και ποιητικό έργο, που λέγεται «κανόνας των Χαιρετισμών» (οι κανόνες είναι ένα άλλο είδος βυζαντινής κλασικής μουσικής) και δημιουργός του είναι ένας ακόμη κορυφαίος ποιητής και μουσικός του Βυζαντίου, ο άγιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος.
Πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί μέσα στους αιώνες (και σήμερα) συνηθίζουν να διαβάζουν τους Χαιρετισμούς κάθε βράδυ, πριν κοιμηθούν, αντί για άλλη προσευχή.
Από τις πολλές φορές, συχνά τους μαθαίνουν απ’ έξω. Η συνήθεια αυτή είναι πολύ ωραία και σωστή, αφού οι ορθόδοξοι προτιμούμε να προσευχόμαστε με τις προσευχές της Εκκλησίας, παρά με προσευχές που δημιουργούμε εκείνη τη στιγμή (αν και λέμε στο Θεό και τέτοιες, αυτοσχέδιες, προσευχές).
Ένας λόγος είναι ότι έτσι ο νους μας ξεκουράζεται και μπορεί να γίνει η προσευχή κυρίως με την καρδιά, δηλ. να στραφούμε ψυχικά προς το Θεό, χωρίς να απασχολούμαστε με το να φτιάξουμε εκείνη την ώρα τα λόγια που θα του πούμε. Και φυσικά, όταν διαβάζουμε μια προσευχή από βιβλίο (π.χ. τους Χαιρετισμούς ή ένα παρακλητικό κανόνα), ξέρουμε τι ακριβώς θέλουμε να πούμε στην Παναγία, στο Θεό ή σε έναν άγιο – κι εκείνος επίσης το ξέρει (ακόμα κι αν εμείς δεν ξέρουμε τι θέλουμε να του πούμε, εκείνος ξέρει τι υπάρχει στην καρδιά μας και, καθώς στρεφόμαστε προς αυτόν πνευματικά μέσω της προσευχής που διαβάζουμε, είναι σα να του το λέμε).
Οι σημερινοί Χαιρετισμοί
Άξιόν εστιν ως αληθώς, μακαρίζειν σε τήν Θεοτόκον, τήν αειμακάριστον καί παναμώμητον, καί Μητέρα τού Θεού ημών. Τήν τιμιωτέραν τών Χερουβείμ, καί ενδοξοτέραν ασυγκρίτως τών Σεραφείμ, τήν αδιαφθόρως, Θεόν Λόγον τεκούσαν, τήν όντως Θεοτόκον σέ μεγαλύνομεν.
Τό προσταχθέν μυστικώς λαβών εν γνώσει, εν τή σκηνη τού Ιωσήφ σπουδή επέστη ο Ασώματος, λέγων τη Απειρογάμω: ο κλινας τη καταβάσει τούς ουρανούς χωρείται αναλλοιώτως όλος εν σοί. Όν καί βλέπων εν μήτρα σου λαβόντα δούλου μορφήν, εξίσταμαι κραυγάζειν σοι, Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε!
ΣΤΑΣΙΣ Β’
Ήκουσαν οι ποιμένες τών αγγέλων υμνούντων τήν ένσαρκον Χριστού παρουσίαν καί δραμόντες ως πρός ποιμένα θεωρούσι τούτον ως αμνόν άμωμον εν τή γαστρί Μαρίας βοσκηθέντα ήν υμνούντες είπον
Χαίρε αμνού καί ποιμένος μήτηρ χαίρε αυλή λογικών προβάτων
Χαίρε αοράτων εχθρών αμυντήριον χαίρε παραδείσου θυρών ανοικτήριον
Χαίρε ότι τά ουράνια συναγάλλονται τή γή χαίρε ότι τά επίγεια συγχορεύουσι ουρανοίς
Χαίρε τών αποστόλων τό ασίγητον στόμα χαίρε τών αθλοφόρων τό ανίκητον θάρσος
Χαίρε στερρόν τής πίστεως έρεισμα χαίρε λαμπρόν τής χάριτος γνώρισμα
Χαίρε δι΄ ής εγυμνώθη ο Άδης χαίρε δι΄ ής ενεδύθημεν δόξαν
Χαίρε νύμφη ανύμφευτε.
Θεοδρόμον αστέρα θεωρήσαντες μάγοι τή τούτου ηκολούθησαν αίγλη καί ως λύχνον κρατούντες αυτόν δι΄ αυτού ηρεύνων κραταιόν άνακτα καί φθάσαντες τόν άφθαστον εχάρησαν αυτώ βοώντες Αλληλούϊα.
Ίδον παίδες Χαλδαίων εν χερσί τής Παρθένου τόν πλάσαντα χειρί τούς ανθρώπους καί Δεσπότην νοούντες αυτόν ει καί δούλου έλαβε μορφήν έσπευσαν τοίς δώροις θεραπεύσαι καί βοήσαι τή ευλογημένη
Χαίρε αστέρος αδύτου μήτηρ χαίρε αυγή μυστικής ημέρας
χαίρε τής απάτης τήν κάμινον σβέσασα χαίρε τής Τριάδος τούς μύστας φωτίζουσα
χαίρε τύραννον απάνθρωπον εκβαλούσα τής αρχής χαίρε Κύριον φιλάνθρωπον επιδείξασα Χριστόν
χαίρε η τής βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας χαίρε η τού βορβόρου ρυομένη τών έργων
χαίρε πυρός προσκύνησιν παύσασα χαίρε φλογός παθών απαλλάττουσα
χαίρε πιστων οδηγέ σωφροσύνης χαίρε πασών γενεών ευφροσύνη
Χαίρε νύμφη ανύμφευτε.
Κήρυκες θεοφόροι γεγονότες οι μάγοι υπέστρεψαν εις τήν Βαβυλώνα εκτελέσαντές σου τόν χρησμόν καί κηρύξαντές σε τόν Χριστόν άπασιν αφέντες τόν Ηρώδη ως ληρώδη μή ειδότα ψάλλειν Αλληλούϊα.
Λάμψας εν τή Αιγύπτω φωτισμόν αληθείας εδίωξας τού ψεύδους τό σκότος τά γάρ είδωλα ταύτης Σωτήρ μή ενέγκαντά σου τήν ισχύν πέπτωκεν οι τούτων δέ ρυσθέντες εβόων πρός τήν Θεοτόκον
Χαίρε ανόρθωσις τών ανθρώπων χαίρε κατάπτωσις τών δαιμόνων
Χαίρε τής απάτης τήν πλάνην πατήσασα χαίρε τών ειδώλων τόν δόλον ελέγξασα
Χαίρε θάλασσα ποντίσασα Φαραώ τόν νοητόν χαίρε πέτρα η ποτίσασα τούς διψώντας τήν ζωήν
Χαίρε πύρινε στύλε οδηγών τούς εν σκότει χαίρε σκέπη τού κόσμου πλατυτέρα νεφέλης
Χαίρε τροφή τού μάννα διάδοχε χαίρε τρυφής αγίας διάκονε
Χαίρε η γή η τής επαγγελίας χαίρε εξ ής ρέει μέλι καί γάλα
Χαίρε νύμφη ανύμφευτε.